Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục hiện đại: Lợi ích và Ứng dụng

Cập nhật lần cuối vào Tháng 7 7th, 2025 at 01:36 chiều

Trong những năm gần đây, AI và Chatbot AI đã bùng nổ mạnh mẽ, tác động đến hầu hết các lĩnh vực, trong đó có giáo dục. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn tối ưu hóa công tác quản lý và vận hành. Vậy AI đang được triển khai như thế nào trong giáo dục? Hãy cùng PHX Smart School khám phá chi tiết trong bài viết này.

1. Giới thiệu về trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục là việc ứng dụng công nghệ AI nhằm nâng cao và tối ưu hóa quá trình dạy học. Với khả năng phân tích dữ liệu, cá nhân hóa lộ trình học tập và tự động hóa các tác vụ giảng dạy, AI giúp cải thiện đáng kể hiệu quả giáo dục. Sự kết hợp giữa AI và các nền tảng học tập kỹ thuật số là một bước đi quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực giáo dục trong kỷ nguyên tự động hóa.

Việc tích hợp AI vào giáo dục ngày càng trở nên quan trọng nhờ những lợi ích và tiềm năng to lớn mà nó mang lại. AI có thể thực hiện các tác vụ thường yêu cầu trí tuệ con người, bao gồm học hỏi, thích ứng và đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu. Nhờ đó, AI không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn mang lại trải nghiệm học tập tối ưu cho người học.

Việc ứng dụng AI trong giáo dục hiện đang được diễn ra phổ biến nhất tại các trường học thông minh, là những trường học với cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật hiện đại. Các mô hình đào tạo thông minh này cho phép giáo viên tận dụng hết các ứng dụng của trí tuệ nhân tạo, nâng cao khả năng tương tác của các em học sinh với công nghệ này. Một số trường học tiên phong đưa trí tuệ nhân tạo trong giáo dục hiện đại có thể kể đến là Đại học – Trường Cấp 3 Phenikaa, Trường đại học FPT,… đã đạt được một số thành công nhất định, mở ra kỷ nguyên mới cho nền giáo dục nước nhà.

2. Các ứng dụng của AI trong giáo dục hiện đại

Hiện nay, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, từ hỗ trợ học tập đến phân tích dữ liệu. Để giúp mọi người có cái nhìn toàn diện, phần nội dung dưới đây sẽ trình bày chi tiết từng ứng dụng cụ thể của công nghệ này.

2.1. Cá nhân hóa học tập

AI giúp xây dựng lộ trình học tập phù hợp với từng học sinh dựa trên khả năng và tốc độ tiếp thu của họ. Trợ lý này sẽ phân tích dữ liệu học tập, từ đó đề xuất nội dung, bài tập và phương pháp giảng dạy cá nhân hóa. Điều này giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách chủ động và hiệu quả hơn, đồng thời tăng cường khả năng tiếp thu thông qua trải nghiệm học tập linh hoạt.

2.2. Tự động hóa hoạt động giảng dạy

Giáo viên đã và đang ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong các công việc hành chính như chấm điểm, kiểm tra bài tập về nhà. Một số công cụ nổi bật có thể kể đến như Gradescope, Magic School AI,… Những công cụ này giúp họ tiết kiệm thời gian, giảm tải công việc và tập trung vào việc giảng dạy cũng như phát triển nội dung. Nhờ đó, học sinh nhận được sự quan tâm nhiều hơn, cải thiện trải nghiệm học tập.

2.3. Sáng tạo nội dung thông minh

Các trí tuệ nhân tạo trong giáo dục có thể tạo ra bài giảng, bài kiểm tra và tài liệu học tập từ dữ liệu nghiên cứu. AI giúp chuyển đổi nội dung sang định dạng số hóa dễ tiếp cận, đồng thời cập nhật liên tục để đảm bảo tính chính xác. Nhờ vậy, giáo viên nhanh chóng xây dựng giáo án mà không mất nhiều thời gian biên soạn thủ công.

2.4. Hỗ trợ dịch thuật đa ngôn ngữ

Ngày nay, việc ứng dụng AI đã giúp học sinh trên toàn thế giới tiếp cận tài liệu giáo dục thông qua các công cụ dịch thuật tự động và phụ đề theo thời gian thực. Đặc biệt, công nghệ nhận diện giọng nói và chuyển văn bản thành giọng nói hỗ trợ học sinh khiếm thính hoặc khiếm thị tiếp cận tài liệu học tập dễ dàng hơn. Qua đó, một môi trường học tập hòa nhập và công bằng cho mọi đối tượng học sinh đã được kiến tạo nên.

2.5. Đánh giá và phân tích kết quả học tập

Không chỉ hỗ trợ tự động hóa nghiệp vụ giảng dạy, hệ thống phân tích dữ liệu có trong AI có thể xác định điểm mạnh, điểm yếu của học sinh và đề xuất giải pháp cải thiện. Nhờ đó, giáo viên có thể điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp với từng học sinh.

2.6. Hỗ trợ học ngôn ngữ

Các nền tảng học ngôn ngữ như Duolingo ứng dụng AI để phân tích phát âm, từ vựng và ngữ pháp của người học. Hệ thống tự động điều chỉnh độ khó của bài học theo tiến độ của từng cá nhân, giúp họ cải thiện kỹ năng ngôn ngữ một cách hiệu quả hơn. Mô hình này từ đó đã giúp người học có trải nghiệm học tập thú vị và chủ động hơn.

2.7. Hỗ trợ giáo dục đặc biệt

Các công nghệ nhận diện giọng nói, biên dịch tự động và tạo phụ đề theo thời gian thực giúp học sinh khiếm thị, khiếm thính hoặc mắc chứng khó đọc tiếp cận tài liệu học tập dễ dàng hơn, nâng cao sự hòa nhập trong giáo dục.

2.8. Giám sát thi cử bằng AI

Một số hệ thống camera AI được lắp đặt trong lớp học thông minh có khả năng phân tích thao tác bàn phím và chuyển động mắt. Hệ thống có thể phát hiện hành vi bất thường, cảnh báo giám thị nếu có dấu hiệu gian lận, giúp đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong thi cử.

 

2.9. Trợ lý ảo

Chatbot AI và trợ lý ảo giúp học sinh giải đáp thắc mắc về bài học mọi lúc, mọi nơi. Chúng cung cấp câu trả lời tức thì, giúp tiết kiệm thời gian tìm kiếm thông tin, đồng thời tạo ra trải nghiệm học tập thuận tiện và liền mạch hơn.

2.10. Phân tích dữ liệu

AI có thể phân tích dữ liệu học tập, giúp giáo viên điều chỉnh giáo án phù hợp với từng học viên. Hệ thống này xác định khó khăn trong giảng dạy, đề xuất giải pháp cải thiện, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và tối ưu hóa phương pháp giảng dạy.

Tại Việt Nam, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục đã được ứng dụng rộng rãi, đặc biệt trong việc cá nhân hóa lộ trình học tập. Các nền tảng học trực tuyến, điển hình như ứng dụng hỗ trợ học tiếng Anh, sử dụng AI để phân tích dữ liệu và xây dựng lộ trình phù hợp với từng cá nhân. Nhờ đó, người học có thể tiếp cận nội dung giảng dạy theo đúng năng lực và nhu cầu của mình, nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức.

3. Lợi ích từ việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác đào tạo

AI mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho ngành giáo dục, tác động đến học sinh, giáo viên và cả những người thuộc nghiệp vụ quản trị. Dưới đây là tổng hợp các lợi ích nổi bật của trí tuệ nhân tạo trong giáo dục.

• Học tập chủ động: AI đã mở ra cơ hội lớn cho người học tiếp cận nội dung phù hợp với điểm mạnh, điểm yếu và điều kiện học tập của mình. Các nền tảng như Onluyen.vn hay Game-based Learning là ví dụ điển hình, khi sử dụng AI để cá nhân hóa lộ trình học tập, giúp người học tối ưu hóa trải nghiệm và nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức.
• Giảm tải công việc cho giáo viên: Trí tuệ nhân tạo đã tự động hóa nhiều công việc lặp lại như chấm bài, kiểm tra bài tập và lập báo cáo học sinh. Ngoài ra, AI còn hỗ trợ giáo viên trong giảng dạy và tìm kiếm tài liệu với các công cụ như Gamma (AI tạo slide) hay Scholar GPT (AI tra cứu tài liệu). Nhờ đó, giáo viên có thể tiết kiệm thời gian, tập trung hơn vào giảng dạy, tương tác với học sinh và phát triển trải nghiệm học tập phong phú.
• Phát triển nội dung học tập: AI và máy học (Machine Learning) hỗ trợ giáo viên và chuyên gia giáo dục trong việc sáng tạo nội dung giảng dạy một cách hiệu quả và thuận tiện. Công nghệ AI tạo sinh (Generative AI) có thể tự động tạo ra bài kiểm tra, câu đố và tài liệu học tập, giúp cá nhân hóa nội dung theo nhu cầu của từng học sinh.

• Hỗ trợ đào tạo đặc biệt: Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục giúp học sinh khiếm thị hoặc khiếm thính tiếp cận bài giảng dễ dàng hơn thông qua công nghệ nhận diện giọng nói, chuyển văn bản thành âm thanh và ngược lại. Ngoài ra, AI còn có thể điều chỉnh định dạng văn bản và âm thanh để hỗ trợ học sinh mắc chứng khó đọc, giúp họ tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng hơn.
• Phân tích & báo cáo: Không giống với các thuật toán truyền thống chỉ cung cấp báo cáo cố định, AI có thể tổng hợp dữ liệu một cách linh hoạt theo nhu cầu. AI giúp theo dõi tiến trình học tập, bảng điểm theo môn học và tự động tạo báo cáo chi tiết theo yêu cầu của giáo viên hoặc quản trị viên, giúp tối ưu hóa việc quản lý và đánh giá học sinh.
• Nâng cao hiệu suất vận hành: Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục giúp tự động hóa các nhiệm vụ như điểm danh, quản lý hành chính, tổng đài viên và gửi thông báo. Nhờ đó, nhân sự hành chính có thể giảm bớt khối lượng công việc, tối ưu hóa quy trình quản lý và tập trung vào các nhiệm vụ quan trọng hơn.
• Giám sát kỳ thi đánh giá: AI trong giáo dục có thể hỗ trợ giám sát kỳ thi bằng hệ thống camera AI hiện đại, phân tích thao tác gõ phím và phát hiện hành vi bất thường. Khi phát hiện dấu hiệu gian lận, hệ thống sẽ tự động cảnh báo giám thị để đảm bảo tính công bằng trong thi cử.

Bên cạnh những lợi ích rõ ràng, AI còn giúp giảng viên, nhân viên và đặc biệt là đối tượng học sinh làm quen với công nghệ tiên tiến. Việc tiếp cận và sử dụng AI giúp nâng cao tư duy số, cải thiện khả năng khai thác công cụ hỗ trợ trong học tập và công việc. Do đó, các trường học nên tích hợp AI vào chương trình đào tạo để trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết trong thời đại số.

4. Các bất cập trong việc ứng dụng và giải pháp đưa ra

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục đang mang lại nhiều cơ hội đổi mới, nhưng bên cạnh đó, vẫn tồn tại những thách thức đáng kể đối với từng nhóm đối tượng. Từ cấp quản lý vĩ mô đến từng cá nhân tham gia vào hệ thống giáo dục, mỗi bên đều gặp phải những khó khăn riêng và đang tìm cách khắc phục để đảm bảo AI được sử dụng một cách hiệu quả nhất.

4.1. Bộ Giáo dục

Mặc dù AI mang lại nhiều lợi ích cho giáo dục, nhưng không phải mọi học sinh đều có điều kiện tiếp cận công nghệ này một cách công bằng. Các nhóm dân số thiệt thòi, đặc biệt là học sinh ở vùng sâu, vùng xa hoặc gia đình có thu nhập thấp, có nguy cơ bị loại khỏi hệ thống giáo dục được hỗ trợ bởi AI do thiếu điều kiện về thiết bị, kết nối Internet và tài nguyên số.

Tình trạng này vô hình chung tạo ra sự cách biệt về chất lượng giáo dục giữa thành thị và nông thôn, là rào cản đề nền giáo dục nước nhà phát triển đồng bộ. Đối phó với vấn đề này, Bộ Giáo dục đang liên tục thúc đẩy các chính sách, dự án hỗ trợ như “Sóng và máy tính cho em” nhằm tăng cường khả năng tiếp cận công nghệ cho học sinh ở vùng khó khăn. 

Tìm hiểu thêm: Trí tuệ nhân tạo – cơ hội và thách thức trong giáo dục

4.2. Trường học

Với mức đầu tư hiện tại cho hệ thống hạ tầng công nghệ bao gồm phần mềm, phần cứng và các trang thiết bị tích hợp AI, đây sẽ là một bài toán ngân sách không hề dễ dàng cho số đông các trường học hiện nay. Một số dự án thí điểm AI trong giáo dục đã được triển khai nhằm đánh giá tính hiệu quả trước khi mở rộng đầu tư trên diện rộng. 

Theo các cố vấn giáo dục từ PHX Smart School, trường học nên cân nhắc áp dụng AI theo từng giai đoạn, ưu tiên những ứng dụng thực sự cần thiết trước khi áp dụng đồng bộ. Đồng thời, nếu nguồn ngân sách ban đầu có hạn, mọi người nên tận dụng các phần mềm AI mã nguồn mở hoặc miễn phí để vừa tiết kiệm chi phí vừa làm quen với cách hoạt động của trí tuệ nhân tạo trong giáo dục. 

4.3. Giảng viên

Không ít giảng viên, đặc biệt là những người có nhiều năm giảng dạy theo phương pháp truyền thống, gặp khó khăn khi phải thích nghi với các công cụ AI. Việc thiếu kiến thức về công nghệ khiến họ lúng túng trong cách tận dụng AI để nâng cao chất lượng giảng dạy. Điều này dẫn đến tình trạng giáo viên phụ thuộc vào AI một cách bị động hoặc sử dụng AI không hiệu quả.

Về vấn đề này, hầu hết các chính sách với giảng viên hiện nay mới đề cập chung đến việc khuyến khích ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy mà chưa hề nói cụ thể đến mảng AI. Chính vì vậy, lời khuyên từ PHX là mọi người nên chủ động tìm kiếm các khóa đào tạo ngắn hạn về AI trong giảng dạy, điển hình trong một số công việc như soạn thảo tài liệu, kiểm tra và chấm điểm. Những hoạt động này sẽ là những tác vụ cơ bản của giảng viên sẽ được thay thế bằng trí tuệ nhân tạo trong tương lai.

4.4. Học sinh, sinh viên

Một vấn đề đáng lo ngại khi AI hỗ trợ mạnh mẽ trong học tập là học sinh dễ lạm dụng nó để hoàn thành bài tập thay vì tự suy nghĩ và tìm cách giải quyết vấn đề. Đây không chỉ là nỗi trăn trở của giáo viên mà còn khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng về tác động lâu dài. Nếu không được kiểm soát hợp lý, tình trạng này có thể làm suy giảm khả năng tư duy logic, sáng tạo và kỹ năng tự học của học sinh.

Sau quá trình quan sát và đánh giá kỹ lưỡng, các cố vấn của PHX Smart School nhận định rằng có một khía cạnh trong giáo dục mà AI không thể thay thế hoàn toàn, đó là thực hành thực tế. Đây là hình thức đưa học sinh vào các tình huống cụ thể dưới sự hướng dẫn trực tiếp của giảng viên, từ đó rèn luyện kỹ năng xử lý và khả năng tư duy độc lập. Ngoài ra, để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong đánh giá, giảng viên nên kết hợp sử dụng các công cụ kiểm tra AI nhằm xác minh tính chính chủ của bài tập, tránh tình trạng học sinh quá phụ thuộc vào công nghệ.

Để tận dụng tối đa lợi ích của AI, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Giáo dục, nhà trường, giảng viên và học sinh nhằm tạo ra một môi trường học tập công bằng, hiệu quả và sáng tạo. AI nên được coi là một công cụ hỗ trợ thay vì thay thế hoàn toàn phương pháp giáo dục truyền thống, đảm bảo rằng công nghệ này phục vụ con người một cách bền vững và lâu dài.

5. Quy định về trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

Mặc dù hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn chưa đề xuất một văn pháp luật chính thức về các quy định trí tuệ nhân tạo trong giáo dục. Điều này phần nào khiến công tác ứng dụng công nghệ này vào giáo dục Việt nam còn hạn chế.

Tuy nhiên, theo đề xuất từ các chuyên gia giáo dục từ PHX Smart School, các quy định này có thể chia ra làm 2 nhóm:

• Quá trình triển khai: Các quy định về quá trình phát triển và vận hành trí tuệ nhân tạo vào thực tế nhà trường.
• Nguyên tắc đạo đức: Các quy định về yếu tố đạo đức khi sử dụng.

1. Quá trình triển khai

Đây là một số quy định mà đội ngũ ban lãnh đạo nhà trường cần đặc biệt lưu ý khi triển khai AI

• Tích hợp công nghệ vào chương trình giáo dục phải phù hợp với mục tiêu giảng dạy.

• Tổ chức các chương trình tập huấn cho giáo viên và học sinh, tạo các hoạt động ngoại khóa để mọi người có cơ thể làm quen với AI.

• Đảm bảo học liệu do AI tạo ra phù hợp, chính xác, có kiểm chứng.

• Quá trình xây dựng chính sách cần có sự tham gia của quản lý, giáo viên, nhân viên, phụ huynh.
• Không chứa các thuật toán định kiến, phân biệt đối xử.

2. Nguyên tắc đạo đức

• Chỉ sử dụng công nghệ AI có giấy phép, định kỳ kiểm tra và xác minh công cụ.

• Phải công khai mục tiêu và phương pháp sử dụng AI với học sinh, phụ huynh và bên liên quan.

• Đảm bảo sự đồng ý của phụ huynh, giới hạn độ tuổi, và chỉ dùng công cụ tuân thủ pháp luật về dữ liệu.

Trong số các quy định được đề xuất, tiêu chí yêu cầu kiểm chứng học liệu do AI tạo ra là yếu tố then chốt và không thể xem nhẹ. Lý do nằm ở chỗ các thuật toán AI chưa phát triển đến khả năng hiểu sâu như con người, đặc biệt là trong các môn liên quan đến phân tích nội dung chứa hàm ý ẩn dụ. Việc không kiểm chứng lại có thể tạo ra những thông tin lý thuyết sai lệch, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến toàn bộ chương trình giảng dạy.

6. Xu hướng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

Tại Việt Nam, một trong những xu hướng đáng chú ý hiện nay là sự phát triển mạnh mẽ của các hệ thống gia sư thông minh (ITS), với mục tiêu chính là phân tích dữ liệu hành vi người học một cách sâu sắc nhằm tối ưu hóa quá trình học tập. Những hệ thống này không chỉ mang tính cá nhân hóa cao mà còn được xem là nền tảng của giáo dục tương lai, nơi mọi hoạt động giáo dục đều lấy người học như trung tâm của hệ sinh thái.

Song, với đội ngũ giáo viên, nhiều công việc mang tính lặp đi lặp lại – như lập kế hoạch bài giảng, chấm điểm hay tổng hợp báo cáo – đang dần được AI hỗ trợ hoặc thay thế. Điển hình, có tới 60% giáo viên tại Mỹ đã tích cực ứng dụng công cụ AI để rút ngắn thời gian dành cho công việc hành chính, từ đó có thêm điều kiện đầu tư vào việc thiết kế nội dung bài giảng chất lượng và cập nhật xu hướng sư phạm hiện đại.

Xu hướng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục không chỉ dừng lại ở việc cải thiện hiệu quả vận hành mà còn tạo điều kiện thúc đẩy giáo dục số phát triển bền vững. Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng này, các cơ sở giáo dục cần xây dựng chiến lược triển khai AI bài bản, đi kèm với chương trình đào tạo và hỗ trợ kỹ năng cho giáo viên, đồng thời đặt trọng tâm vào các nguyên tắc đạo đức, minh bạch và bảo vệ dữ liệu cá nhân.

7. Giải pháp ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục của PHX Smart School

PHX Smart School hiện đang là đơn vị hàng đầu Việt Nam về nghiên cứu và phát triển các giải pháp cho trường học thông minh. Trong đó, trí tuệ nhân tạo là một trong những công nghệ đang được PHX ứng dụng. 

Hiện tại, công nghệ AI đang xuất hiện trong 3 giải pháp của PHX Smart School:

• Camera thể dục: Thiết bị được sử dụng trong môn chạy bộ với khả năng quét gương mặt, giúp nhà trường tổ chức môn học mà không cần sự giám sát từ giáo viên.
• Robot trợ lý: Hay còn gọi là robot lễ tân, được dùng để giải đáp các thắc mắc từ người dùng về tất cả các thông tin của trường học, thông qua công nghệ AI và nhận diện giọng nói (voice chat).

• Chatbot hỗ trợ công tác sinh viên: Chatbot với chức năng giống với robot lễ tân nhưng được sử dụng như một tính năng trong hệ thống quản lý trường học.

Thông qua các giải pháp này, PHX Smart School mong muốn mang đến cho nhà trường những công nghệ hỗ trợ mạnh mẽ trong không chỉ nghiệp vụ quản lý vận hành mà còn là công tác đào tạo. Đặc biệt, với việc thấu hiểu rất rõ những ưu và nhược điểm của mỗi công nghệ giáo dục, PHX luôn cân bằng được mức độ triển khai như thế nào để đảm bảo giá trị tích cực của chúng được thể hiện nhưng vẫn tránh được các vấn đề tiềm ẩn. 

8. Tạm kết

Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục hiện đại đã và đang mở ra nhiều cơ hội, giúp cá nhân hóa học tập, nâng cao hiệu quả giảng dạy và tối ưu hóa quản lý. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi ích của AI, các cơ sở giáo dục cần có chiến lược triển khai phù hợp, đảm bảo cân bằng giữa công nghệ và giá trị truyền thống. Khi được sử dụng đúng cách, AI không chỉ hỗ trợ người dạy và người học mà còn góp phần định hình một nền giáo dục tiên tiến, linh hoạt và toàn diện.

Là doanh nghiệp hàng đầu về giải pháp giáo dục, đội ngũ PHX Smart School cam kết luôn sẵn sàng hỗ trợ và đồng hành cùng các đơn vị trong mục tiêu hướng đến mô hình giáo dục số. Lấy người dùng làm trung tâm, chúng tôi luôn không ngừng phát triển các giải pháp tiên tiến, giúp chất lượng đào tạo và hiệu quả vận hành của đơn vị ngày một được nâng cao. 

Nếu các đơn vị đang có nhu cầu tìm hiểu và triển khai trường học thông minh, hãy liên hệ ngay với PHX Smart School tại:

CTCP Dịch Vụ Và Giải Pháp Công Nghệ Giáo Dục PHX Smart School 

• SĐT: (+84)392-601-425
• Email: khachhang@phx-smartschool.com
• Fanpage: PHX Smart School