Trong môi trường dạy học trực tuyến, việc nắm vững kỹ năng biên soạn và hiểu rõ các định dạng bài giảng E-Learning là yếu tố không thể thiếu đối với mỗi giáo viên. Vậy hiện nay, có những định dạng bài giảng E-Learning nào đang được áp dụng? Hãy cùng PHX Smart School khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây.
Nội dung
1. Định dạng bài giảng E-Learning là gì?
Định dạng bài giảng E-Learning là một bộ tiêu chuẩn kỹ thuật được áp dụng trong quá trình xây dựng bài giảng điện tử, nhằm đảm bảo khả năng tương thích và vận hành ổn định trên nhiều hệ thống LMS cũng như các thiết bị truy cập khác nhau. Mỗi bộ tiêu chuẩn định dạng đều bao gồm các thông số kỹ thuật chi tiết, quy định cách thiết kế, số hóa, đóng gói, xuất bản và phân phối bài giảng một cách thống nhất.
Do mang tính chất của một chuẩn kỹ thuật, khái niệm “định dạng bài giảng E-Learning trên thực tế còn được biết đến với thuật ngữ “định dạng chuẩn E-Learning”. Hiện nay, nhiều trường học Việt Nam đã chủ động cập nhật và triển khai hiệu quả các chuẩn định dạng này trong quá trình biên soạn bài giảng điện tử, với hai bộ phổ biến nhất là SCORM và AICC.
2. Các loại định dạng bài giảng E-Learning
Dưới đây là các định dạng bài giảng E-Learning được quốc tế công nhận và sử dụng phổ biến nhất hiện nay.
Định dạng chuẩn SCORM
SCORM là chuẩn định dạng chuẩn E-Learning lâu đời và phổ biến nhất, được phát triển bởi ADL của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. SCORM quy định cách nội dung bài giảng giao tiếp với hệ thống LMS thông qua một bộ giao diện lập trình ứng dụng (API) chuẩn.
Chuẩn SCORM xác định cấu trúc bài giảng, cách tổ chức các đối tượng học tập (learning objects), cách đóng gói nội dung, các quy tắc điều hướng, và đặc biệt là khả năng ghi nhận dữ liệu học tập như điểm số, thời gian học, trạng thái hoàn thành.
SCORM được áp dụng rộng rãi trong các hệ thống LMS truyền thống, phù hợp với các trường đại học, đơn vị giáo dục nghề nghiệp, trung tâm đào tạo doanh nghiệp và các dự án giáo dục công. Các tổ chức tại Việt Nam thường sử dụng SCORM 1.2 hoặc SCORM 2004 để bảo đảm khả năng tích hợp và quản lý học liệu ổn định.
Định dạng bài giảng xAPI
Thường được gọi là Tin Can API hay Experience API, là thế hệ kế nhiệm của SCORM, cũng do ADL phát triển, mang lại sự linh hoạt cao hơn trong việc theo dõi hoạt động học tập. Thay vì chỉ giới hạn trong môi trường LMS, xAPI cho phép ghi nhận mọi trải nghiệm học tập xảy ra ngoài hệ thống, như học qua thiết bị di động, tham gia trò chơi, mô phỏng, thậm chí học tập thực địa.
xAPI đặc biệt phù hợp với các đơn vị triển khai mô hình đào tạo hiện đại như blended learning, mobile learning hoặc doanh nghiệp có nhu cầu phân tích hành vi học tập sâu. Đây là lựa chọn lý tưởng cho các tổ chức giáo dục hướng tới chuyển đổi số toàn diện.
Định dạng chuẩn E-Learning CMI5
Đây là một định dạng bài giảng E-Learning kết hợp hoàn hảo giữa các ưu điểm của SCORM (như có cấu trúc, dễ tích hợp LMS) và xAPI (linh hoạt, ghi nhận dữ liệu đa dạng). CMI5 quy định cụ thể các quy tắc về nội dung học, quản lý học viên, phân quyền, xác thực, và cách sử dụng xAPI để theo dõi quá trình học. Điều này giúp các tổ chức giảm thiểu rủi ro phân mảnh dữ liệu hoặc triển khai không nhất quán như khi chỉ dùng xAPI thuần túy.
Trong thực tế, CMI5 được các đơn vị giáo dục tiên tiến và các doanh nghiệp quốc tế quan tâm, nhất là khi triển khai đào tạo quy mô lớn, yêu cầu đo lường hiệu quả học tập cao và tích hợp hệ thống đa nền tảng.
Định dạng bài giảng E-Learning AICC
AICC là một trong những định dạng eLearning đầu tiên, được phát triển bởi ngành hàng không vào những năm 1990. Chuẩn này xác định cách nội dung học trực tuyến giao tiếp với LMS thông qua giao thức HTTP hoặc HACP.
AICC quy định cách truyền tải dữ liệu học tập cơ bản như điểm số, trạng thái hoàn thành, cũng như cách tổ chức nội dung học trong một hệ thống học liệu. Tuy nhiên, so với SCORM và xAPI, AICC có hạn chế về khả năng tương tác và hỗ trợ thiết bị di động.
Hiện nay, AICC chủ yếu còn tồn tại trong các hệ thống LMS cũ hoặc các tổ chức có yêu cầu bảo mật cao như hàng không, quốc phòng. Trong bối cảnh hiện đại, định dạng này không còn được khuyến nghị cho các đơn vị giáo dục và doanh nghiệp mới triển khai E-Learning.
Định dạng HTML5
Về bản chất, HTML5 không phải là một định dạng bài giảng E-Learning theo nghĩa truyền thống, nhưng lại là nền tảng công nghệ quan trọng nhất trong việc phát triển bài giảng số hiện nay. Hầu hết các công cụ tạo bài giảng như Articulate Storyline, iSpring, Adobe Captivate đều xuất bản nội dung dưới dạng HTML5 để bảo đảm khả năng tương thích trình duyệt, không phụ thuộc vào Flash.
HTML5 hỗ trợ tích hợp video, âm thanh, tương tác và thiết kế đáp ứng (responsive) trên nhiều thiết bị. Nó không quy định cách ghi nhận dữ liệu học tập, nhưng lại là định dạng hiển thị lý tưởng cho các bài giảng SCORM, xAPI, CMI5.
Mọi đơn vị triển khai E-Learning hiện đại – từ trường học đến doanh nghiệp – đều nên bảo đảm bài giảng được thiết kế dựa trên nền HTML5 để đáp ứng yêu cầu về truy cập mọi lúc, mọi nơi, trên mọi thiết bị
3. Các câu hỏi thường gặp
Chuẩn LTI có phải là một định dạng bài giảng E-Learning không?
LTI (Learning Tools Interoperability) không phải là một chuẩn định dạng bài giảng E-Learning, mà là chuẩn kết nối được áp dụng để tích hợp các công cụ khác nhau trong một hệ sinh thái E-Learning.
Ví dụ: công cụ điểm danh đầu giờ có thể sử dụng chuẩn LTI để tích hợp vào hệ thống LMS của đơn vị.
“Định dạng bài giảng E-Learning” có phải là “loại bài giảng E-Learning”?
Không, “định dạng bài giảng E-Learning” không phải là “loại bài giảng E-Learning”. Đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau: định dạng đề cập đến các chuẩn kỹ thuật dùng để thiết kế, đóng gói và phân phối bài giảng, trong khi loại bài giảng liên quan đến hình thức thể hiện nội dung như video bài giảng, bài giảng tương tác, mô phỏng,…
Loại định dạng bài giảng E-Learning được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam?
SCORM. Đây là định dạng được hỗ trợ rộng rãi bởi hầu hết các hệ thống quản lý học tập LMS như Moodle, Canvas hay các nền tảng phát triển nội địa của Viettel. VNPT.
4. Tạm kết
Tổng kết lại, việc nắm vững các định dạng bài giảng E-Learning giúp giáo viên và nhà quản lý đưa ra lựa chọn phù hợp với mục tiêu đào tạo, mô hình triển khai và hạ tầng công nghệ của đơn vị. Mỗi định dạng như SCORM, xAPI, CMI5 hay AICC đều sở hữu đặc điểm riêng biệt, hỗ trợ các mức độ tương tác và khả năng theo dõi khác nhau. Riêng HTML5, dù không phải là định dạng bài giảng truyền thống, nhưng lại đóng vai trò nền tảng công nghệ quan trọng, giúp bài giảng hiển thị linh hoạt trên nhiều thiết bị và trình duyệt.
Là doanh nghiệp hàng đầu về giải pháp giáo dục, đội ngũ PHX Smart School cam kết luôn sẵn sàng hỗ trợ và đồng hành cùng các đơn vị trong mục tiêu hướng đến mô hình giáo dục số. Lấy người dùng làm trung tâm, chúng tôi luôn không ngừng phát triển các giải pháp tiên tiến, giúp chất lượng đào tạo và hiệu quả vận hành của đơn vị ngày một được nâng cao.
Nếu các đơn vị đang có nhu cầu về triển khai hệ hệ thống LMS theo chuẩn SCORM, hãy liên hệ ngay với PHX Smart School tại:
CTCP Dịch Vụ Và Giải Pháp Công Nghệ Giáo Dục PHX Smart School
- SĐT: (+84)392-601-425
- Email: khachhang@phx-smartschool.com
- Fanpage: PHX Smart School
Thạc sĩ chuyên ngành Công nghệ Giáo dục – Đại học Nam Kinh, 7 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Chuyển đổi số giáo dục tại Việt Nam.